به نظر می‌رسد رفتار حکمتیار، مقامات کابل را به فکر فرو برده که آیا دعوت از او اشتباه بزرگی بوده است؟
به نقل از واشنگتن پست، ماه گذشته، حکمتیار پس از 16 سال درگیری مسلحانه و بخشیده شدن جنایات‌های جنگی منصوب به وی وارد کابل شد و انتظار می‌رفت که نمونه‌ای برای صلح در افغانستان باشد تا طالبان نیز به این روند بپیوندند.
پس از حضور رهبر حزب اسلامی در کابل، وی آشکارا به رییس‌جمهور غنی توهین کرد و از تعهد برای خلع سلاح چند هزار فرد مسلح وابسته به حزبش سر باز زد.
حکمتیار که زمانی از افراد مهم در مبارزه با شوروی سابق محسوب می‌شد، در جریان درگیری‌های داخلی افغانستان به دلیل رفتار ظالمانه با اسیران و بمباردمان کابل و تبدیل این شهر به خرابه، به شخصیتی منفور و بدنام تبدیل شد.
وی پس از رفع تحریم‌های سازمان ملل به کابل بازگشت اما پس از ورود به پایتخت، حکمتیار هیچ اشاره‌ای به گذشته نکرد چه برسد که عذرخواهی کند.
رهبر حزب اسلامی به جز برادر خواندن طالبان و اشاره به اینکه آنها هدف مشترکی برای خروج نظامیان خارجی از افغانستان دارند، به ندرت درباره آنها اظهارنظری کرده است. البته طالبان خزان سال گذشته صلح حکمتیار با اشرف غنی را خیانت دانسته بودند.
دیدارها و رایزنی حکمتیار با مقامات پشتون
پس از سخنرانی‌ها در افغانستان، حکمتیار دیدارهای خصوصی بسیاری با طرفداران، قومندانان نیروهای مخالف، حریفان سیاسی و رهبران قومی از پشتون‌ها داشته است.
محل اقامت و امکانات رهبر حزب اسلامی که با هزینه حکومت فراهم شده است، توسط نیروهای امنیتی حکمتیار حفاظت می‌شود و دیوارهای بلند آن نیز با پوسترهای کلان از وی پوشانده شده است.
خوشبینانه‌ترین تحلیل از رفتار حکمتیار پس از ورود به افغانستان این است که وی از مواضع سخت و ضد غربی خود برای تحت تاثیر قرار دادن طالبان استفاده می‌کند.
طالبان بطور مداوم در حال پیشروی در میدان جنگ هستند و تمایلی نیز برای از سرگیری دوباره گفت‌وگوهای صلح نشان نمی‌دهند. حکمتیار اعلام کرده که در پی ایجاد روابط در جامعه افغانستان از نفوذ خود برای پایان دادن به بحران در کشور استفاده خواهد کرد.
استفاده ابزاری حکمتیار از روند صلح افغانستان
برخی ناظران باور دارند که حکمتیار از قرارداد صلح من‌حیث ابزاری برای رسیدن به جاه‌طلبی‌های دیرینه سیاسی خود استفاده می‌کند.
آنها می‌گویند که حکمتیار به جای همکاری با حکومت که وی را مورد عفو قرار داده و اجازه بازگشت به زنده گی عمومی و سیاسی را داده است، در پی ایجاد جمعی از مخالفان حکومت وحدت ملی است.
گفته می‌شود حکمتیار بطور خاص در پی ایجاد ایتلاف با پشتون‌ها است که احساس می‌کنند از قدرت کنار گذاشته شده‌اند، تا حکومت را به چالش کشیده و در صورت امکان غنی را مجبور به ترک ارگ ریاست جمهوری کنند.
اسحاق گیلانی، سیاستمداری که چندین بار از زمان بازگشت حکمتیار با وی دیدار داشته است گفت: من نگران اتفاقات چند ماه آینده هستم. صحبت‌هایی از ایجاد ایتلاف علیه حکومت، امریکا و دموکراسی شنیده می‌شود. غنی اشتباهات زیادی مرتکب شده است، اما اگر حکمتیار تمام کسانی که از وی تنفر دارند را علیه حکومت متحد کند، این مصارف سنگینی را برای آینده افغانستان به وجود می‌آورد.
تاکنون شمار اندکی از مردم علیه بازگشت حکمتیار لب به سخن گشوده‌اند، اما به نظر می‌رسد این ماه عسل هم اکنون تمام شده باشد.
اکثر مقامات حکومتی در این باره اظهارنظری نکرده‌اند، اما شماری نیز خشم خود را از سخنان وی اظهار کرده‌اند. حکمتیار اخیرا بیانیه‌ای نشر نکرده و دسترسی به دستیاران وی که پیش از ورود حکمتیار به افغانستان ممکن بود اکنون غیرممکن شده است.
امیدواری به دموکراتیک شدن حکمتیار
در حال حاضر، بسیاری از ناظران منتظر بوده و امیدوارند تا حکمتیار با حقایق جدید جامعه و سیاست‌های دموکراتیک و جامعه کشور که به سرعت در حال مدرن شدن است، وفق پیدا کند.
این در حالی است که دوستان و مشاوران حکمتیار در حزب اسلامی که در غیاب وی در کابل حضور داشته او را برای دموکراتیک‌تر شدن تحت فشار قرار داده‌اند. در هفته گذشته حکمتیار برای ادای احترام بر سر مزار رهبران جهادی افغانستان که زمانی دشمنان سرسخت وی بودند رفته و از بعضی دیگر از آنان نیز در عمارت خود به صرف چای پذیرایی کرد.
این در حالی است که منتقدین بعید می‌دانند وی رفتار خود را تغییر دهد، افراد خود را خلع سلاح کند و دست از انتقادات شدید و سخت خود بردارد.
رهبر حزب اسلامی، حکومت غنی را ساخته نامشروع مقامات امریکایی خوانده، به رسانه‌های خبری حمله و انتقاد کرده که به شیعیان حقوق بسیار زیادی داده شده است.
این سخن آخر وی خطر درگیری‌های فرقه‌ای را افزایش می‌دهد.
تعین زمان برای تغییر حکمتیار
عطا محمد نور، رییس اجراییه حزب جمعیت و والی بلخ در این باره گفت: ما از قرارداد صلح استقبال کردیم، ولی حکمتیار به جای تسلیم شدن در برابر حکومت به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی حکومت به وی تسلیم شده است.
وی افزود: ما باید به حکمتیار کمی زمان دهیم. اگر او بیدار شده و اصول دموکراتیک را قبول کند، همه استقبال می‌کنند و اگر این رفتار تحریک‌آمیز را ادامه دهد، این برای آینده افغانستان خوب نخواهد شد.
در حال حاضر مشخص نیست که او بتواند حتی حزب خود را متحد کند، چه برسد که عاملی برای تحقق صلح باشد. اعضای حزب اسلامی که در نبود حکمتیار و پس از فرارش از کشور در 21 سال گذشته، حضور قدرتمندی را در عرصه سیاست داشتند، نگران هستند که حکمتیار خود را با سیاست جدید و دموکراتیک هماهنگ نکند.
عبدلهادی ارغندیوال، یکی از رهبران میانه‌رو حزب اسلامی، ابراز امیدواری کرد که بازگشت حکمتیار در نهایت طالبان را تشویق به آمدن بر سر میز مذاکره خواهد کرد.
وی افزود که این جنگجوی مُصِر در ابتدا باید خود را تغییر دهد.
ارغندیوال افزود: جامعه افغانستان در 20 سال گذشته بسیار تغییر کرده است. هیچکس خواهان جنگ بیشتر و خرابی نیست؛ ما نیز جزیی از این جامعه هستیم، اما وی باید تغییر کند.
برخی دیگر از ناظران نگران هستند که موضع سخت او تاثیر عکس بر طالبان خواهد داشت.
طالبان حکمتیار را من‌حیث حریف مسلح و نه نمونه صلح می‌بینند. آنها نگرانند که حکمتیار از آزادی خود از طریق انتخابات و یا راه‌های دیگر، برای کسب قدرت استفاده کند.
پس از بازگشت حکمتیار پوسترهای متعددش در پایتخت دیده می‌شود و راپور‌هایی نیز وجود دارد که سیاستمداران ثروتمند پشتون به وی پیشنهاد نیروی بیشتر، تسلیحات و پول بیشتر داده‌اند.
